Thị trường vàng hiện nay đang đối mặt với những thách thức cần được giải quyết. Tuy nhiên, cách tiếp cận vấn đề cần được xem xét lại. Thay vì chỉ tập trung vào việc kiểm soát, minh bạch hóa hoặc bình ổn thị trường, đã đến lúc cần một cách suy nghĩ khác trong việc quản lý thị trường vàng. Vấn đề không chỉ nằm ở việc kiểm soát giá vàng mà còn ở việc xây dựng niềm tin vào các lớp tài sản hợp pháp.
Vàng không phải là vấn đề cần quản lý, mà là tài sản cần niềm tin. Khi thị trường còn thiếu sự lựa chọn vào hệ thống tài sản chính thức, mọi cải cách vàng chỉ là “chữa triệu chứng, không chữa gốc bệnh”. Câu hỏi đúng ở tầm chiến lược quốc gia nên là: “Làm sao tạo ra nhiều lớp tài sản đủ niềm tin để người dân không phải chọn vàng như lựa chọn duy nhất?”
Hiện nay, chênh lệch cao giữa giá vàng trong nước và thế giới gây bức xúc, nhưng điều này không phải là nguyên nhân, mà là triệu chứng, phản ánh niềm tin yếu vào các tài sản khác như cổ phiếu, trái phiếu, bất động sản, hoặc hệ thống ngân hàng và kinh tế vĩ mô toàn cầu. Thị trường tài sản ở Việt Nam quá mỏng và phân cực, không có các lớp tài sản trung gian như chứng chỉ vàng, vàng số, kênh tiết kiệm lãi suất chống lạm phát. Vàng chỉ lặng lẽ phản ánh thiếu vắng sự lựa chọn.
Để giải quyết vấn đề này, cần tạo ra cơ chế biến vàng thành “cục pin tâm lý” có thể sạc đầy niềm tin khi VND bị nghi ngờ, mà không cần tiêu tốn ngoại tệ. Cơ chế “cục pin tỷ giá” có thể giúp ổn định tỷ giá và giảm áp lực lên thị trường vàng. Bên cạnh đó, cần xây dựng cơ chế bảo vệ “pin tỷ giá” thông qua công cụ giúp người dân có thể chuyển từ vàng sang VND (và ngược lại) qua các định chế được kiểm soát.
Trong kỷ nguyên tài sản số, token hóa vàng – biến vàng vật lý thành tài sản kỹ thuật số có thể giao dịch – đang nổi lên như một xu hướng toàn cầu. Cần nghiên cứu và triển khai các giải pháp này để tạo ra thị trường tài sản có niềm tin cao hơn. Việc áp dụng công nghệ sẽ giúp đa dạng hóa các lớp tài sản và mang lại nhiều lựa chọn hơn cho nhà đầu tư.
Để có thể xây dựng thành công một thị trường tài sản lành mạnh và đa dạng, cần một chiến lược toàn diện và sự tham gia của các bên liên quan. Bằng cách đó, Việt Nam có thể tạo ra một môi trường tài chính ổn định và phát triển, nơi người dân có thể tin tưởng và lựa chọn đầu tư vào các tài sản hợp pháp một cách tự tin.
Kết luận, khung tư duy và đề xuất trong bài viết này nhằm chứng minh một điều, chênh lệch giá vàng không nằm trong vàng, mà trong khoảng trống giữa các tài sản, giữa chính sách và niềm tin. Các cải cách thị trường không nhắm vào quản lý giá, mà cải cách cấu trúc thị trường vàng để tạo ra một môi trường tài chính ổn định và phát triển.
