Ở xã Ngọc Tố, thành phố Cần Thơ, anh Lý Minh Tâm, 27 tuổi, người dân tộc Khmer, đã và đang âm thầm gìn giữ âm sắc truyền thống từ nhạc ngũ âm trong đời sống văn hóa, tinh thần của đồng bào Khmer. Với tình yêu sâu sắc đối với âm nhạc truyền thống, anh Tâm đã không chỉ bảo tồn mà còn phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc mình.
Sinh ra trong một gia đình yêu nghệ thuật truyền thống Khmer, anh Tâm đã được nuôi dưỡng bằng những âm thanh ngũ âm vang lên từ ngôi chùa trong phum sóc từ nhỏ. Bà và cha anh từng là nhạc công chơi các nhạc cụ Khmer trước đây, và chính những âm thanh ấy đã mê mẩn anh từ bé. “Những lúc ngồi xem các nghệ nhân, nhạc công hoà tấu, tôi lại học theo và ao ước được chơi một lần”, anh Tâm chia sẻ.
Năm lên 11 tuổi, khi bạn bè cùng trang lứa còn mải chơi các trò chơi trẻ con, thì Tâm đã được tiếp xúc dàn nhạc ngũ âm, loại nhạc cụ truyền thống Khmer được hợp thành bởi 5 bộ nhạc, được làm từ 5 loại chất liệu khác nhau tạo nên 5 âm sắc riêng biệt gồm: Bộ đồng, bộ sắt, bộ mộc, bộ hơi và bộ da. Với tình yêu sâu sắc, chỉ trong một thời gian ngắn, anh Tâm đã chơi thành thạo và được chọn vào đội nhạc ngũ âm của chùa Khmer tại địa phương, đồng thời được theo đoàn đi biểu diễn khắp nơi mỗi khi có lễ hội.
Đối với anh Tâm, cảm giác được hòa mình vào những bản nhạc dân gian từ các nhạc cụ ngũ âm trong lễ hội truyền thống Khmer, như tết cổ truyền Chôl Chnaam Thmây, lễ Sene Đôn-ta, Lễ dâng y Kathina… hay mỗi lần được biểu diễn ở các lần tổ chức sự kiện đều khiến anh thấy mình là một phần của văn hóa dân tộc mình. “Đó không chỉ là âm nhạc, mà còn là linh hồn của cộng đồng Khmer”, anh Tâm nói.
Không chỉ là người biểu diễn, khoảng 4 năm nay, anh Tâm còn trở thành người gieo mầm âm nhạc khi trực tiếp dạy nhạc ngũ âm cho các em nhỏ tại các chùa Khmer trong địa phương. Những lớp học diễn ra đều đặn vào các dịp nghỉ hè, buổi tối hay dịp cuối tuần, thu hút các em nhỏ, thanh thiếu niên Khmer yêu âm nhạc truyền thống tham gia.
Anh Tâm cũng nghiên cứu, tìm tòi về quy trình làm ra nhạc cụ ngũ âm. Từ việc chọn loại gỗ, tre phù hợp, xử lý mặt trống đến cân chỉnh âm thanh, tất cả đều được anh tỉ mỉ. Dù gặp không ít khó khăn do không có sách vở hay thầy chỉ dẫn, nhưng bằng sự tâm huyết, tình yêu nhạc cụ truyền thống, anh Tâm đã tự học tập, tự tìm hiểu và tự chế tác thành công 4 loại nhạc cụ trong dàn ngũ âm, gồm: Rôneat Ek, Rôneat Thung, Rôneat Đek và trống. Anh đã bán được nhiều nhạc cụ do anh tự làm cho các đội nhạc ngũ âm trong địa phương.
Giữa nhịp sống hiện đại ngày càng hối hả, việc một người trẻ dành trọn tâm huyết cho nhạc cụ truyền thống như anh Lý Minh Tâm đã giúp bản sắc Khmer không chỉ được gìn giữ, mà còn tiếp tục được lan tỏa bền vững trong cộng đồng dân tộc Khmer. Câu chuyện của anh Tâm là một ví dụ điển hình về việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa của dân tộc mình.
Anh Tâm hy vọng rằng, thông qua những nỗ lực của mình, sẽ có thêm nhiều người trẻ quan tâm và yêu mến âm nhạc truyền thống của dân tộc Khmer. “Tôi mong muốn rằng, âm nhạc truyền thống của dân tộc Khmer sẽ tiếp tục được gìn giữ và phát huy, trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa, tinh thần của đồng bào Khmer”, anh Tâm chia sẻ.
Thông qua những đóng góp của anh Lý Minh Tâm, chúng ta có thể thấy rằng, việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa của dân tộc là trách nhiệm của không chỉ một người, mà còn là của cả cộng đồng. Chúng ta hy vọng rằng, sẽ có thêm nhiều người như anh Tâm, dành trọn tâm huyết cho việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc mình.
