Cho thuê tài chính đang nổi lên như một kênh huy động vốn linh hoạt giúp các doanh nghiệp tiếp cận được với máy móc, thiết bị hiện đại mà không cần phải thế chấp tài sản. Thay vì phải vay vốn từ ngân hàng, các doanh nghiệp có thể đề xuất với công ty tài chính mua tài sản và cho thuê lại với lãi suất tương đương với khoản vay trung và dài hạn. Giải pháp này được đánh giá là tối ưu, đặc biệt là với các doanh nghiệp vừa và nhỏ hoặc các doanh nghiệp có đặc thù riêng mà tài sản có giá trị lớn nhưng khó thế chấp ngân hàng.
Một trường hợp điển hình là Công ty Chứng nhận và kiểm định VinaControl. Thay vì phải bỏ ra hàng chục tỷ đồng để đầu tư vào máy móc, thiết bị, công ty chỉ cần đề xuất danh mục máy móc, nhà cung cấp và mục đích sử dụng để công ty tài chính mua và cho thuê lại. Sau 3-5 năm trả gốc và lãi, doanh nghiệp sẽ sở hữu tài sản mà không cần phải thế chấp tài sản như khi vay vốn ngân hàng. Ông Đỗ Thịnh Thắng, Giám đốc Công ty Chứng nhận và kiểm định VinaControl, đã chia sẻ về lợi ích của hình thức cho thuê tài chính này.
Ông Thắng cho biết rằng với những ngành nghề đặc thù, tài sản có giá trị rất lớn nhưng lại khó thế chấp ngân hàng. Ví dụ, trong lĩnh vực kiểm định, một số trang thiết bị có giá trị vài tỷ đồng nhưng lại rất khó tìm đối tác mua nếu ngân hàng phát mại. Điều này cho thấy sự cần thiết của hình thức cho thuê tài chính trong việc hỗ trợ các doanh nghiệp có đặc thù riêng.
Tuy nhiên, hơn 15 năm qua, thị trường cho thuê tài chính tại Việt Nam vẫn chưa phát triển mạnh mẽ do một số hạn chế. Chưa có công ty cho thuê tài chính nào được cấp phép mới và nguồn vốn của các công ty cho thuê tài chính chủ yếu phụ thuộc vào ngân hàng, khiến họ khó khăn trong việc mở rộng và phát triển. Ông Nguyễn Thiều Sơn, Tổng Giám đốc Công ty Cho thuê tài chính BIDV SuMi-Trust, cho rằng quy định của Ngân hàng Nhà nước về việc các công ty tài chính chỉ được vay ngân hàng thương mại dưới 12 tháng là một hạn chế.
Trong khi đó, họ cấp tín dụng đầu ra trên 12 tháng. Ông Sơn cũng đề xuất cần thiết phải mở kênh phát hành trái phiếu cho các công ty cho thuê tài chính. Điều này sẽ giúp các công ty cho thuê tài chính có được nguồn vốn ổn định và lâu dài, từ đó có thể mở rộng và phát triển hoạt động kinh doanh của mình.
Một vấn đề khác khiến thị trường cho thuê tài chính chưa phát triển mạnh mẽ là niềm tin thị trường còn hạn chế. Ông Nguyễn Trí Hiếu, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển Thị trường Tài chính và Bất động sản Toàn Cầu, cho rằng chương trình leasing rất phổ biến tại các nước tiên tiến nhưng chưa phổ biến tại Việt Nam do thiếu sự tin tưởng giữa hai bên: bên cho thuê và bên đi thuê.
Nhiều trường hợp tại Việt Nam, bên thuê đã đem bán tài sản dù không sở hữu, dẫn đến gian lận và không trả lại thiết bị cho bên cho thuê. Điều này cho thấy sự cần thiết của việc xây dựng một môi trường kinh doanh lành mạnh và minh bạch, nơi mà các bên liên quan có thể tin tưởng vào nhau.
Nếu Việt Nam phát triển thị trường cho thuê tài chính tương xứng với tiềm năng, có thể thành lập 400 công ty cho thuê tài chính và mở rộng quy mô dư nợ lên 300-500 ngàn tỷ đồng sau 5 năm. Khi đó, dịch vụ cho thuê tài chính sẽ trở thành kênh tiếp sức mạnh mẽ cho doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ. Điều này sẽ giúp các doanh nghiệp có được nguồn vốn linh hoạt và ổn định, từ đó có thể đầu tư vào hoạt động kinh doanh và phát triển của mình.
