Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng nhấn mạnh sự cần thiết phải xóa bỏ quy định ‘trần lương’ trong các đơn vị công lập, đặc biệt là trường đại học và viện nghiên cứu. Điều này sẽ giúp thu hút và giữ chân trí thức Việt Nam ở nước ngoài quay về đóng góp cho đất nước. Phát biểu tại Diễn đàn Trí thức trẻ Việt Nam toàn cầu lần thứ VI diễn ra sáng ngày 19/7 tại Hà Nội, bà Hằng cho rằng để đột phá trong lĩnh vực khoa học, giáo dục và chuyển đổi số, Việt Nam cần có cơ chế tuyển dụng và đãi ngộ mới, linh hoạt và cạnh tranh.
Các đơn vị công lập, đặc biệt là trường đại học và viện nghiên cứu, cần tạo môi trường làm việc lành mạnh, cạnh tranh công bằng dựa trên năng lực và đóng góp. Bà Hằng cũng kiến nghị rằng không nên phân biệt giữa khu vực công và tư, vì cả hai đều đóng góp cho sự phát triển chung của đất nước. Nhiều trí thức Việt Nam tại nước ngoài muốn đóng góp cho đất nước nhưng gặp khó khăn do thiếu cơ sở vật chất và phòng thí nghiệm hiện đại.
Hoàn thiện khung pháp lý cũng là một vấn đề quan trọng được bà Hằng đề cập. Bà kiến nghị hoàn thiện các quy định liên quan đến quốc tịch. Luật Quốc tịch Việt Nam sửa đổi đã mang lại những thay đổi tích cực, cho phép người Việt Nam ở nước ngoài giữ hoặc phục hồi quốc tịch Việt Nam mà không vi phạm pháp luật của nước sở tại. Quy trình đăng ký quốc tịch hiện nay đã được đơn giản hóa, chỉ cần nộp hồ sơ tại đại sứ quán, sau đó chuyển trực tiếp đến Bộ Tư pháp với thời hạn xử lý rõ ràng.
Đặc biệt, các thế hệ thứ hai, thứ ba sinh ra ở nước ngoài cũng được quyền lựa chọn quốc tịch Việt Nam. Với quốc tịch Việt Nam, trí thức Việt kiều sẽ được hưởng đầy đủ quyền lợi như công dân trong nước, bao gồm quyền sở hữu nhà đất và kinh doanh bất động sản, xóa bỏ những rào cản trước đây như phải nhờ người khác đứng tên.
Ông Nguyễn Khắc Lịch, cục trưởng Cục Công nghiệp công nghệ thông tin, cũng khẳng định trong Luật Công nghiệp công nghệ số sẽ có chính sách thu hút nhân tài, với mức lương cạnh tranh sòng phẳng với các nước trên thế giới. Điều này nhằm thu hút nhân tài công nghệ số làm việc ở Việt Nam. Ông Lịch cho rằng, với mức lương cao theo mức thế giới, Việt Nam sẽ có thể thu hút được những chuyên gia giỏi trong lĩnh vực công nghệ thông tin.
Trước đó, tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam, Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng nhấn mạnh rằng để thu hút nhân tài, cần có mức lương cạnh tranh, có thể lên đến 100.000 USD/năm, tương đương khoảng 2,5 tỷ đồng.
Để thu hút và giữ chân trí thức Việt Nam ở nước ngoài, các chuyên gia và lãnh đạo đã đề xuất nhiều giải pháp. Một trong những giải pháp quan trọng là hoàn thiện khung pháp lý và chính sách để tạo điều kiện thuận lợi cho trí thức Việt kiều quay về đóng góp cho đất nước. Ngoài ra, cần có cơ chế tuyển dụng và đãi ngộ mới, linh hoạt và cạnh tranh để thu hút nhân tài.
Ngoài những giải pháp trên, việc tạo cơ hội cho trí thức Việt kiều tham gia vào các hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo tại Việt Nam cũng là một vấn đề quan trọng.
