Trong bối cảnh hiện nay, dân số Việt Nam đang phải đối mặt với một thách thức lớn khi Tổng tỷ suất sinh (TFR) vào năm 2024 đã giảm xuống còn 1,91 con/phụ nữ, mức thấp nhất trong lịch sử. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này có thể được lý giải bởi sự tăng cao của giá nhà đất, khiến cho người trẻ gặp khó khăn trong việc “an cư” và từ bỏ kế hoạch lập gia đình, sinh con. Một xu hướng mới đang hình thành một cách lặng lẽ, đó là “Thế hệ 3 Không” – Không nhà, Không hôn nhân, Không sinh con.
Thực trạng này đang đẩy Việt Nam tiến nhanh đến trạng thái “xã hội ít trẻ em” và nguy cơ rơi vào bẫy “già hóa trước khi giàu”. Từ kinh nghiệm của nhiều quốc gia cho thấy, mức sinh giảm sâu rất khó phục hồi. Sự tăng trưởng phi mã của giá nhà đất là một nguyên nhân thầm lặng nhưng quan trọng dẫn đến đà giảm sinh này. Tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM, nhà ở đã trở nên vượt xa tầm với của người trẻ. Không ít người trẻ từ bỏ giấc mơ lập gia đình, chọn sống một mình, làm nghề tự do, tận hưởng trải nghiệm cá nhân.
Theo một khảo sát, có đến 62% người trẻ cho biết họ trì hoãn kết hôn vì lý do tài chính, trong đó nhà ở là mối lo lớn nhất. Điều này cho thấy rằng vấn đề nhà ở đang có ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định lập gia đình của người trẻ. Việt Nam đang đứng trước các hệ lụy như suy giảm năng suất lao động, thiếu hụt nguồn lực đóng góp vào bảo hiểm, y tế, và áp lực ngân sách cho chăm sóc người cao tuổi tăng mạnh.
Từ năm 2011, Việt Nam đã bước vào giai đoạn già hóa dân số. Đến năm 2024, cả nước có khoảng 14,2 triệu người từ 60 tuổi trở lên. Con số này dự báo sẽ lên tới 18 triệu vào năm 2030, chiếm 25% dân số. Điều này đặt ra một thách thức lớn cho việc duy trì sự cân bằng và phát triển bền vững của xã hội.
Chính sách nhà ở không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà còn là điều kiện tồn tại của một quốc gia trong tương lai. Đã đến lúc cần nhìn thẳng vào vấn đề và hành động quyết liệt để giải quyết tận gốc vấn đề nhà ở, động lực cốt lõi để người trẻ an cư, lạc nghiệp và sinh con. Giải quyết vấn đề nhà ở không chỉ giúp cải thiện tình trạng giảm sinh, mà còn góp phần vào việc xây dựng một xã hội bền vững và phát triển trong tương lai.
Chính phủ và các cơ quan chức năng cần có những chính sách hỗ trợ nhà ở cho người trẻ, như chương trình chương trình nhà ở xã hội cho người trẻ. Ngoài ra, cần có các biện pháp hỗ trợ tài chính, như giảm lãi suất cho vay mua nhà, hỗ trợ lãi suất để giúp người trẻ có thể tiếp cận với nhà ở một cách dễ dàng hơn.
