Thủ đô Hà Nội đang đối mặt với một thách thức lớn khi thực hiện lộ trình loại bỏ xe máy chạy xăng, đặc biệt là trong khu vực nội đô. Theo yêu cầu của Thủ tướng, từ tháng 7/2026, xe máy chạy xăng sẽ không được phép lưu thông trong vành đai 1 của Hà Nội, bao gồm phần lớn diện tích của 4 quận vùng lõi Thủ đô là Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa và Hai Bà Trưng. Đến năm 2030, sẽ áp dụng cho toàn bộ phương tiện cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong phạm vi vành đai 3.
Hà Nội hiện có trên 9,2 triệu phương tiện, trong đó thành phố quản lý 1,1 triệu ô tô và 6,9 triệu xe máy; còn lại là phương tiện từ tỉnh khác lưu thông thường xuyên. Trong số xe máy đăng ký tại Hà Nội, khoảng 5,6 triệu xe chạy bằng xăng, còn lại 1,3 triệu xe máy điện. Tuy nhiên, phương tiện công cộng tại Hà Nội hiện chưa đáp ứng đủ nhu cầu đi lại của người dân. Mạng lưới giao thông đô thị Hà Nội thời gian qua đã được đầu tư nâng cấp, xây mới song vẫn chưa đạt được mục tiêu theo quy hoạch. Các dự án đường sắt đô thị chậm đi vào hoạt động tạo áp lực lớn lên giao thông đường bộ.
TS Đào Ngọc Nghiêm, Phó chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, đánh giá việc bỏ xe máy xăng là một bài toán rất khó giải đối với TP Hà Nội, dù biết đây là một trong những nguồn gây ô nhiễm không khí. “Dân số quá đông, người dân đi lại bằng gì trong khi phương tiện công cộng hiện mới đáp ứng được 1/5 nhu cầu”, ông đặt câu hỏi. Ngoài ra, hạ tầng trạm sạc cho xe máy, ô tô điện còn thiếu. Phần lớn người dân ở 4 quận lõi sống trong ngõ nhỏ, nhà ống, chung cư cũ, nơi không có chỗ đỗ xe cố định hoặc không có hệ thống sạc điện riêng. Họ thường tự sạc điện tại nhà, không đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy.
Để giải bài toán trên, ông Nguyễn Văn Thanh, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam, cho rằng TP Hà Nội cần khảo sát số lượng xe máy chạy xăng hiện có, phân loại theo niên hạn và tình trạng sử dụng để xây dựng gói hỗ trợ phù hợp. Thành phố cần có chính sách trợ giá, hỗ trợ vay mua xe điện cho hộ nghèo, người lao động. Mức hỗ trợ có thể gồm một phần tài chính để đổi phương tiện hoặc trợ cấp chi phí đi lại. Cạnh đó, cần vận động các hãng xe điện triển khai chương trình đổi xe cũ lấy xe mới, giảm giá xe điện, đặc biệt cho nhóm thu nhập thấp…
Theo ông Nguyễn Văn Thanh, việc loại bỏ xe máy xăng là cần thiết để giảm ô nhiễm môi trường và cải thiện giao thông đô thị. Tuy nhiên, cần phải có lộ trình cụ thể và hỗ trợ người dân để họ có thể chuyển đổi sang phương tiện thân thiện với môi trường. “Cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và hỗ trợ người dân để họ có thể chuyển đổi sang phương tiện mới”, ông Thanh nhấn mạnh.
Trước đó, trong một cuộc họp với các sở, ban, ngành và đơn vị liên quan, Chủ tịch UBND TP Hà Nội đã yêu cầu các đơn vị đẩy nhanh tiến độ xây dựng các tuyến đường sắt đô thị, nâng cấp hệ thống giao thông công cộng. Đồng thời, thành phố sẽ tăng cường quản lý, kiểm soát chặt chẽ việc lưu thông của các phương tiện cá nhân, đặc biệt là xe máy chạy xăng.
Một trong những giải pháp quan trọng là tăng cường đầu tư vào hệ thống giao thông công cộng, bao gồm cả đường sắt đô thị và xe buýt. Điều này sẽ giúp giảm tải giao thông đường bộ và tạo điều kiện cho người dân chuyển đổi sang phương tiện công cộng. Ngoài ra, thành phố cũng cần đẩy mạnh việc tuyên truyền, giáo dục về lợi ích của việc sử dụng phương tiện thân thiện với môi trường.
Việc loại bỏ xe máy xăng là một bước đi quan trọng để xây dựng một đô thị văn minh, hiện đại và bền vững. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, các ngành và người dân. Cạnh đó, cần có các chính sách hỗ trợ phù hợp để giúp người dân chuyển đổi sang phương tiện mới.
Hà Nội đang lên kế hoạch xây dựng mạng lưới giao thông bền vững, giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu. Thành phố đã đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ có 100% phương tiện công cộng sử dụng nhiên liệu sạch. Bên cạnh đó, Hà Nội cũng sẽ tăng cường đầu tư vào hệ thống giao thông thông minh, ứng dụng công nghệ để quản lý và điều hành giao thông hiệu quả hơn.
Một số chuyên gia giao thông cũng cho rằng, cần phải đánh giá lại hiệu quả của việc loại bỏ xe máy xăng ở các thành phố lớn. “Cần có các nghiên cứu, đánh giá về tác động của việc loại bỏ xe máy xăng đến giao thông, kinh tế và xã hội”, một chuyên gia giao thông nhận định.
Hà Nội đang nỗ lực để trở thành một đô thị hiện đại, văn minh và bền vững. Việc loại bỏ xe máy xăng là một phần của quá trình này. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, các ngành và người dân.
