Hiện nay, Việt Nam đang có hơn 5,2 triệu hộ kinh doanh trên cả nước, trong đó khoảng 3,6 triệu hộ đã được quản lý thuế đến cuối năm 2024. Tuy nhiên, tính đến ngày 20/6/2025, chỉ có khoảng 45.247 hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng trở lên đã đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử. Con số này cho thấy vẫn còn nhiều thách thức trong việc quản lý thuế đối với hộ kinh doanh, đặc biệt là trong việc chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai thuế và sử dụng hóa đơn điện tử.
Quá trình chuyển đổi này là hoàn toàn hợp lý trong dài hạn, giúp tăng cường quản lý thuế và giảm thiểu gian lận thuế. Tuy nhiên, trong ngắn hạn, việc này đang tạo ra nhiều thách thức cho các hộ kinh doanh nhỏ, đặc biệt là về kỹ năng số, hiểu biết pháp lý và chi phí vận hành. Hộ kinh doanh cần có sự hỗ trợ và hướng dẫn cụ thể hơn ngoài các quy định có sẵn để quá trình chuyển đổi diễn ra suôn sẻ.
Luật sư Lê Thị Nhung, Giám đốc Công ty Luật L&A Legal Experts, cho rằng việc chuyển đổi này không chỉ là thay đổi kỹ thuật mà còn là một bước chuyển thể chế, đòi hỏi tư duy chính sách thấu đáo. Bà Nhung cũng nhấn mạnh rằng không thể áp dụng cùng một khuôn quản lý cho cả hộ kinh doanh có doanh thu lớn và nhỏ. Nếu không thiết kế chính sách mềm, hàng loạt hộ nhỏ sẽ chọn cách ngừng hoạt động hoặc chuyển sang phi chính thức.
Bên cạnh đó, luật sư Nhung cũng cảnh báo về khoảng trống pháp lý trong quản lý dữ liệu số, đặc biệt là về chuẩn chia sẻ dữ liệu giữa các bên liên quan. Để giải quyết vấn đề này, cần có sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng và xây dựng các quy định cụ thể về quản lý dữ liệu số.
Góp ý thêm góc nhìn từ thực tiễn, luật sư Nguyễn Đức Biên, Giám đốc Công ty Luật TNHH Đại La, cho rằng việc chuyển đổi chỉ bền vững nếu được phân loại theo nhóm đối tượng. Luật sư Biên nhấn mạnh rằng với những hộ nhỏ, nên áp dụng chính sách nương nhẹ, miễn xử phạt vi phạm lần đầu, hỗ trợ chi phí chuyển đổi và hướng dẫn kê khai. Điều này sẽ giúp các hộ kinh doanh nhỏ có thể dễ dàng chuyển đổi và tuân thủ các quy định về thuế.
Tóm lại, để hỗ trợ hộ kinh doanh trong giai đoạn chuyển đổi thuế quan trọng này, cần có sự hỗ trợ và hướng dẫn cụ thể, cùng với việc phân loại theo nhóm đối tượng để xây dựng chính sách phù hợp. Các cơ quan chức năng cần phối hợp chặt chẽ để xây dựng và triển khai các chính sách hỗ trợ hộ kinh doanh, đảm bảo quá trình chuyển đổi diễn ra suôn sẻ và hiệu quả.
