Việc thu phí tham quan di tích lịch sử đang trở thành một vấn đề xã hội nóng hổi. Một bên cho rằng thu phí là cần thiết để bảo tồn và phát huy giá trị của các di tích, trong khi một bên khác lại phản đối, quan niệm rằng di tích là tài sản tinh thần chung của dân tộc, không thể bị lợi dụng để mua bán.
Một ví dụ điển hình cho tình trạng này là Khu di tích Quốc gia đặc biệt Ngã ba Đồng Lộc, tọa lạc tại tỉnh Hà Tĩnh. Với vị trí cách khu vực dân cư chỉ 5 cây số, nơi đây thường xuyên đón tiếp hàng chục nghìn lượt khách đến dâng hương tưởng niệm và tri ân các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh tại đây. Tuy nhiên, hoạt động vận hành khu di tích do Ban Quản lý thuộc Tỉnh đoàn Hà Tĩnh phụ trách đang gặp nhiều khó khăn do nguồn lực tài chính hạn chế.
Phiếu vé tham quan không chỉ đơn thuần là một khoản thu nhỏ mà còn giữ vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của di tích. Ở nhiều quốc gia trên thế giới, việc thu phí tham quan di tích là nguồn thu chính để duy trì hoạt động của các di sản văn hóa và lịch sử. Thế nhưng, tại Việt Nam, việc áp dụng thu phí thường vấp phải sự phản ứng từ dư luận xã hội.
Để việc thu phí tham quan di tích trở nên hợp lý và được xã hội chấp nhận, cần đảm bảo một số nguyên tắc cơ bản. Thứ nhất, mục đích thu phí cần phải minh bạch, công khai, cùng với đó là việc sử dụng nguồn thu và chi tiêu cho các hoạt động bảo tồn di tích cần được công khai, minh bạch. Thứ hai, cần có các chính sách miễn, giảm phí linh hoạt và nhân văn đối với các đối tượng như cựu chiến binh, người có công với cách mạng, người khuyết tật, trẻ em, học sinh – sinh viên và cư dân địa phương.
Cuối cùng, cần có một cái nhìn linh hoạt và thấu đáo để tấm vé tham quan không trở thành rào cản mà trở thành cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa ký ức và trách nhiệm gìn giữ di sản của thế hệ hôm nay dành cho tương lai. Điều này không chỉ đòi hỏi sự vào cuộc của các cơ quan quản lý mà còn cần sự chung tay của cả cộng đồng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của các di tích lịch sử.
